Vademecum pacjenta
Alergia jest zmienionym sposobem reagowania układu immunologicznego na obce substancje, alergeny. Substancje te powszechnie występują w środowisku i dają objawy chorobowe tylko u osób predystynowanych do rozwoju alergii.
Najczęściej spotykane choroby alergiczne:
- alergia pokarmowa
- atopowe zapalenie skóry
- astma oskrzelowa
- nieżyt alergiczny nosa
- pokrzywka alergiczna
Alergia pokarmowa występuje najwcześniej , w okresie niemowlęcym i jest znacznie częstsza u dzieci niż dorosłych. Mleko krowie jest najczęstszym alergenem w okresie niemowlęcym. Objawy to wymioty, ulewania, biegunki, zaparcia, jak również wysypki przy skórnej manifestacji alergii pokarmowej. Inne alergeny pojawiające się w wieku późniejszym to jajko,pszenica, soja. U młodzieży i dorosłych najczęstszą formą alergii pokarmowej jest krzyżowa reakcja przy uczuleniu na pyłki drzew i traw na surowe owoce lub warzywa. Pacjent uczulony na brzozę resguje świądem gardła, obrzękiem po spożyciu np. jabłka, czyli rozwija się oas (oral allergy syndrom). Często spotykany objaw, niejednokrotnie lekceważony przez pacjentów, nie do końca słusznie , ponieważ czasami może doprowadzać do uogólnionej rekcji anafilaktycznej. Pacjenci często stwierdzają iż szkodzi im „chemia” na jabłkach”pryskanych”, bo po jabłkach z babcinego ogródka nie mają objawów. Nie nie jest to prawda, bo związane jest to z odmianami jabłoni, stare wolno rosnące odmiany mają mniejszą ilość alergizujących składników, a nowe większą i stąd takie niespodzianki.
Po spożyciu pokarmów mogą również wystąpić reakcje niealergiczne wywołane przez substancje dodatkowe oznaczone symbolem E, ale również przez substancje występujące naturalnie w pokarmach (salicylany, aminy biogenne). Często powstają one w przebiegu ich obróbki, przechowywania, pod wpływem mikroorganizmów lub w trakcie starzenia się żywności ( kwas benzoesowy, nikiel.). Często pacjenci reagujący pokrzywką po spożyciu pokarmów , mają ujemne testy pokarmowe, a rakcje na skórze wywołują „wyzwalacze histaminy” : sery żółte, jaja, wędliny, ryby(zwłaszcza tuńczyk, sardynki, śledzie), kakao, czekolada, kapusta kiszona, pomidory, truskawki, kawa, herbata, alkohol.
Pacjenci uczuleni na nikiel na skutek kontaktu z przedmiotami metalowymi ( biżuteria metalowa –kolczyki, szczególnie istotne wobec niezmiernej mody na liczne kolczyki na skórze i błonach śluzowych) mogą po czasie zacząć reagować na sole niklu spożyte w zywności ( żywność z puszek-warzywa, ryby, napoje),woda z kranu metalowego, kakao, czarna herbata, orzechy,soja). Jest to zjawisko częste wobec faktu iż już obecnie co piąta kobieta ma alergię na nikiel.
Diagnozujemy alergię pokarmową wykonując testy skórne, poziom swoistych IgE pokarmowych, próbę prowokacji i eliminacji z uczulajacym pokarmem. Często wykonywane IgG 4 w celu wykrycia nadwrażliwości pokarmowej nie mają żadnego znaczenia w wykryciu alergii pokarmowej, wysokie poziomy mówią tylko o tym że pacjent spożywał w przeszłości jakiś pokarm.
Atopowe zapalenie skóry.
Następna choroba występująca w marszu alergicznym to azs, dotyka ona często pacjentów z krajów bogatych i uprzemysłowionych. Jest to przewlekła choroba zapalna skóry pierwotnie uszkodzonej , nadmiernie suchej i podatnej na nadkażenia. Głównym objawem jest świąd, nasilający się wieczorem, w nocy , w sytuacji stresowej,po kontakcie z wełną, po spoceniu. Chory drapiąc się, mechanicznie uszkadza skórę co nasila dalszą alergizację i przenikanie niealergicznych czynników drażniących. W leczeniu bardzo ważną jest pielęgnacja skóry, z używaniem emolientów ( 500 g na tydzień u dorosłych i 150-200 g u dzieci), ochrona skóry przed drapaniem przez używanie odzieży ochronnej ze srebrem jak również w leczeniu świądu specjalnych bandaży (wet dry wraping).
Zmiany skórne zmieniają lokalizacje zależnie od wieku w okresie niemowlęcym wystąpują na policzkach, za uszami w częściach wyprostnych kończyn. U starszych dzieci wystepują w zgięciach kolanowych, łokciowych, u dorosłych czesto na twarzy, szyji, wokół oczu.
Poszukiwanie czynników wywołujących zaostrzenia choroby sprowadza się często do poszukiwania pokarmów które wywołują wysypkę, rzadko znajdujemy związek przyczynowy między alergenem pokarmowym a wysypką, często są to dodatki do żywności , salicylany, nikiel które zaostrzają objawy choroby . Niejednokrotnie pacjenci niezależnie od wieku są narażeni na restrykcyjne diety kierując się wynikami badań laboratoryjnych, które nie są w związku przyczynowo skutkowym,. Diety są często niedoborowe co może być nawet niebezpieczne u małych dzieci, bo może skutkować niedożywieniem i wpływać na rozwój psychomotoryczny. Również w alergii pokarmowej u niemowląt szczególnie w pierwszych 6 miesiącach życia diety eliminacyjne, szczególnie zaprzestanie karmienia piersią są stosowane bardzo rzadko, ze względu na tzw. okno immunologiczne w początkowym okresie życia czyli możliwość wytworzenia tolerancji przez kontakt z antygenem drogą pokarmowa. Mówiąc potocznie dziecko przyzwyczaja się do pokarmu a nie alergizuje. Czyli w zamierzchłych czasach matki karmiące piersią i podkarmiające dzieci jedzeniem stojącym na stole wytwarzały immunotolerancję.
Astma oskrzelowa. Alergiczny nieżyt nosa.
Najbardziej nasilone w okresie przedszkolnym i szkolnym. Najczęstszymi objawami są suchy napadowy kaszel, świszczący oddech, utrudnione oddychanie. W nieżycie nosa głównym objawem jest kichanie, i uporczywy wodnisty katar lub blokada nosa. W leczeniu stosujemy leki wziewne, musimy pamiętać o prawidłowej technice podawania leków, często z użyciem komór (spejserów), które powodują większe stężenie leku w płucach i mniej działań niepożądanych.
Bardzo niebezpieczne jest uczulenie na jad os i pszczół. Użądlenie przez owada może doprowadzić do wstrząsu, co stanowi zagrożenie życia.